Na czym polega wycena środków trwałych?
Wycena może dotyczyć różnego rodzaju dóbr. Wśród nich wyróżnia się m.in. środki trwałe, które stanowią składnik majątku. Czym dokładnie są takie elementy? Co można zaliczyć do środków trwałych i jak się je wycenia?
Czym są środki trwałe?
Środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe, o okresie ekonomicznej użyteczności dłuższej niż rok. Muszą być one jednocześnie kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby danej jednostki. Do środków trwałych można zaliczyć:
- maszyny – budowlane, transportowe, a także występujące w zakładach przemysłowych,
- nieruchomości – budynki, lokale stanowiące odrębną własność, grunty,
- inwentarz żywy,
- ulepszenia dokonane w obrębie obcych środków trwałych.
Istnieje też rozdział środków trwałych na te będące w budowie i należące do korzystającego. Pierwsze z nich to wszelkie aktywa w trakcie budowy, montażu oraz ulepszania już istniejących obiektów. Środki trwałe korzystającego najczęściej odnoszą się do urządzeń, z których korzysta leasingobiorca. Aby możliwe było ich zaliczenie do tej grupy, umowa musi spełniać warunki określone w art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości.
Warto skupić się też na pojęciu zaliczek na środki trwałe w budowie. To pieniądze przekazane na poczet dostaw i materiałów niezbędnych do realizacji inwestycji. Takim mianem określa się środki, które w dniu wyceny zostały przekazane dostawcom, jednak zakupione za nie produkty nie dotarły jeszcze pod wskazany adres.
Przygotowanie do wyceny środków trwałych
Aby możliwe było przeprowadzenie wyceny środków trwałych, konieczne jest odpowiednie przygotowanie. Zaleca się stworzenie spisu poszczególnych dóbr, a także środków trwałych będących w budowie oraz zaliczek na środki trwałe.
Inwentaryzację środków trwałych można przeprowadzać cyklicznie. Najczęściej ma to miejsce na zakończenie roku obrotowego. Taka wycena pozwala określić majątek przedsiębiorstwa i prognozy na kolejne miesiące.
Metody wyceny wartości początkowej środków trwałych
Środki trwałe wycenia się zgodnie z przyjętymi zasadami. Prezentuje się to w następujący sposób:
- środki zakupione – ich wartość początkową wylicza się po cenie nabycia,
- środki otrzymane nieodpłatnie – wartość początkowa to cena sprzedaży na dzień wyceny,
- środki przekwalifikowane z nieruchomości inwestycyjnych – wartość określa się w zależności od zasad wyceny nieruchomości inwestycyjnej i ksiąg rachunkowych,
- środki otrzymane w formie aportu – wartość początkowa przyjęta w statucie jest nie wyższa od ceny sprzedaży.
Wartość początkowa to nie wszystko. W momencie wykonywania wyceny środków trwałych bierze się bowiem pod uwagę wszelkie zwiększenia i zmniejszenia tej sumy. Mogą mieć one związek z poczynionymi inwestycjami, a także zmieniającą się sytuacją na rynku.
Podwyższenie i obniżenie wartości środków trwałych
Na podwyższenie wartości początkowej wpływają m.in. koszty ulepszenia środka trwałego. Mogą mieć one charakter przebudowy, modernizacji, rekonstrukcji czy rozbudowy. Takie kroki muszą zostać odpowiednio udokumentowane. Obniżenie wartości środków trwałych najczęściej powoduje zmiana technologii produkcji, wycofanie dóbr z użytku czy ich przeznaczenie do likwidacji.
Po co przeprowadza się wycenę środków trwałych?
Wycena środków trwałych najczęściej jest przeprowadzana w celu dokonania amortyzacji. To dobry wybór także w sytuacji, gdy właściciel decyduje się na ubezpieczenie lub sprzedaż majątku firmy. Niekiedy wycena środków trwałych przeprowadzana przez rzeczoznawcę majątkowego jest wymagana przez sąd. Ma to miejsce w sytuacji, gdy przedsiębiorca ubiega się o przyznanie kredytu inwestycyjnego.
Wycena środków trwałych jest niezbędna do opracowania sprawozdania finansowego. Musi być ono zgodne z Międzynarodowym Standardem Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) i Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości (MSR). Taki dokument precyzyjnie przedstawia kondycję finansową firmy. Pozwala to na znacznie łatwiejsze porównanie jej z sytuacją innych przedsiębiorstw.
Kto przeprowadza wycenę środków trwałych?
Wycena środków trwałych wykorzystywana na potrzeby przedsiębiorcy może być przeprowadzona przez księgową. W niektórych przypadkach konieczne jest jednak skorzystanie z pomocy rzeczoznawcy majątkowego. Specjalista jest niezbędny zwłaszcza wtedy, gdy trzeba określić ceny transferowe, sprzeda
środek trwały, dokonać aportu czy przekształcić spółkę. To także usługa związana z zabezpieczeniem wierzytelności przez instytucję finansową lub oferującą leasing. Rzeczoznawca majątkowy dokonuje też wyceny w celu zbadania utraty wartości aktywów oraz określenia wartości nieruchomości inwestycyjnych.
Rzeczoznawca majątkowy dysponuje uprawnieniami, które pozwalają na rzetelne określanie wartości wszelkich dóbr. Taki specjalista może więc dokonać dokładnej wyceny, pokazującej aktualny stan finansowy firmy. Wycena przedsiębiorstwa i jego środków trwałych może być zakończona wystawieniem opinii o wartości lub operatem szacunkowy. Dokument ten jest wymagany np. przez banki udzielające kredytów inwestycyjnych.